عفونت گوش در نوزادان و کودکان
فهرست مطالب
دلایل عفونت گوش در نوزادان و کودکان
عفونت گوش یکی از بیماریهای شایع در نوزادان و کودکان است و می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد. در اینجا به برخی از دلایل عمده عفونت گوش در این گروه سنی اشاره می‌کنم:
- عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی
عفونت‌های گوش معمولاً به دلیل عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی به وجود می‌آیند. در بسیاری از موارد، عفونت گوش میانی (اوتمیت میانه) به دنبال یک سرماخوردگی یا عفونت تنفسی فوقانی (مثل گلودرد یا سینوزیت) ایجاد می‌شود.
عفونت‌های ویروسی: مانند ویروس‌های سرماخوردگی یا آنفولانزا.
عفونت‌های باکتریایی: معمولاً باکتری‌هایی مانند استرپتوکوکوس پنومونیه، هموفیلوس آنفلوانزا و موریلا باعث ایجاد عفونت گوش می‌شوند.
- مشکلات ساختاری گوش
برخی نوزادان و کودکان ممکن است مشکلات ساختاری در گوش داشته باشند که باعث افزایش خطر ابتلا به عفونت گوش می‌شود. برای مثال:
مجرای گوش باریک یا مسدود: این می‌تواند باعث تجمع مایعات در گوش میانی شده و زمینه را برای عفونت فراهم کند.
عملکرد نادرست لوله اُستاکیوس: لوله اُستاکیوس (لوله‌ای که فشار داخل گوش را تنظیم می‌کند) در کودکان به‌ویژه نوزادان ممکن است به‌طور کامل رشد نکرده باشد و این می‌تواند باعث جمع شدن مایع در گوش و عفونت شود.
- دست زدن به گوش یا بینی
دست زدن به گوش: وقتی کودک یا نوزاد گوش خود را لمس یا دستکاری کند، می‌تواند باکتری‌ها یا ویروس‌ها را به گوش منتقل کند.
رشد باکتری در بینی یا حلق: عفونت‌های تنفسی مانند گلودرد، التهاب لوزه‌ها یا سینوزیت می‌تواند به عفونت گوش منجر شود. - التهاب لوزه‌ها (آدنوئیدها)
لوزه‌های پشت بینی در برخی کودکان ممکن است متورم شوند (آدنوئیدیت) که باعث می‌شود لوله اُستاکیوس مسدود شود و مایع در گوش جمع گردد، در نتیجه باعث عفونت گوش می‌شود. - استفاده از شیشه شیر در حالت خوابیده
اگر نوزاد در حالی که شیر می‌نوشد به حالت خوابیده باشد، مایع می‌تواند وارد گوش یا حلق شود و زمینه را برای عفونت فراهم کند. - آلرژی‌ها و تحریکات محیطی
آلرژی‌ها می‌توانند به التهابات مجاری تنفسی منجر شوند و باعث افزایش خطر عفونت گوش شوند. آلرژی‌ها می‌توانند باعث التهاب در بینی و سینوس‌ها شوند که این مشکل به گوش‌ها نیز منتقل می‌شود. - محیط‌های آلوده یا پر از دود
قرار گرفتن در محیط‌های آلوده (مثل دود سیگار) یا پر از باکتری می‌تواند خطر ابتلا به عفونت‌های گوش را افزایش دهد. دود سیگار به ویژه در نوزادان و کودکان خردسال خطرناک است. - ضعف سیستم ایمنی
کودکان با سیستم ایمنی ضعیف یا آن‌هایی که دچار بیماریهای مزمن هستند، ممکن است بیشتر در معرض عفونت‌های گوش قرار گیرند. سیستم ایمنی ضعیف نمی‌تواند به‌خوبی از بدن در برابر عفونت‌ها دفاع کند. - تجمع مایعات در گوش
گاهی اوقات مایعات ممکن است پس از عفونت گوش در گوش میانی باقی بمانند، که این وضعیت (موسوم به اتیت میانه همراه با مایع یا OME) می‌تواند زمینه‌ساز عفونت‌های بعدی باشد.
علائم شایع عفونت گوش در نوزادان و کودکان
عفونت گوش در نوزادان و کودکان می‌تواند با علائم مختلفی همراه باشد. برخی از این علائم به طور خاص در این گروه سنی نمایان می‌شود زیرا نوزادان و کودکان کوچک نمی‌توانند به‌طور واضح از درد یا ناراحتی خود صحبت کنند. در زیر به برخی از علائم شایع عفونت گوش در نوزادان و کودکان اشاره می‌کنم:
- گریه یا بی‌قراری : یکی از علائم اولیه و شایع در نوزادان و کودکان خردسال، گریه و بی‌قراری کردن نوزاد یا کودک بدون دلیل مشخص است. اگر کودک به‌طور مداوم گریه کند و نتوانید او را آرام کنید، این می‌تواند نشانه‌ای از درد گوش باشد.
- کشیدن یا دست زدن به گوش
- کودکان و نوزادان ممکن است گوش خود را بکشانند، فشار دهند یا آن را لمس کنند. این رفتار نشان‌دهنده درد یا ناراحتی در گوش است.
- اختلال در خواب
- کودکانی که دچار عفونت گوش هستند ممکن است به‌ویژه در شب مشکلات خواب داشته باشند، زیرا فشار در گوش یا درد می‌تواند آنها را بیدار کند.
- تغییر در رفتار تغذیه‌ای
- نوزادانی که دچار عفونت گوش می‌شوند، ممکن است در هنگام تغذیه مشکل پیدا کنند. درد در گوش می‌تواند باعث شود که کودک هنگام شیر خوردن یا استفاده از شیشه شیر راحت نباشد، زیرا فشار به گوش ایجاد می‌شود.
- تب
- عفونت گوش معمولاً با تب همراه است. تب در کودک ممکن است نشان‌دهنده عفونت گوش میانی باشد. تب بالاتر از 38 درجه سانتی‌گراد می‌تواند یکی از نشانه‌های التهاب و عفونت باشد.
- خارج شدن مایع از گوش
- در برخی موارد عفونت گوش باعث ترشح مایع از گوش می‌شود. این مایع ممکن است زرد، سبز یا خونی باشد و نشان‌دهنده عفونت فعال در گوش باشد. این علامت معمولاً در عفونت‌های گوش شدیدتر یا مزمن مشاهده می‌شود.
- کم‌شنوایی یا اختلال در شنوایی
- کودک ممکن است به‌طور غیرعادی گوش دهد یا پاسخ ندهد و به نظر برسد که شنوایی او مختل شده است. عفونت‌های گوش ممکن است به دلیل التهاب یا تجمع مایعات در گوش میانی باعث کاهش موقت شنوایی شوند.
- استفراغ و حالت تهوع
- برخی از کودکان ممکن است به‌ویژه در موارد عفونت‌های شدیدتر گوش، دچار حالت تهوع و استفراغ و یا دل درد شوند. این علائم معمولاً به دلیل درد شدید یا عفونت‌های همراه با تب بالا رخ می‌دهند.
- درد و ناراحتی که در ناحیه سر یا صورت احساس می‌شود
- در صورتی که کودک نتواند به‌طور خاص موقعیت درد را شناسایی کند، ممکن است شکایات عمومی از درد در ناحیه سر، صورت یا گردن داشته باشد. این نوع درد ممکن است به علت فشار در گوش میانه ناشی از عفونت باشد.
- تغییر در حالت روحی و احساسات
- کودکان و نوزادان ممکن است به‌طور غیرعادی بی‌قراری یا عصبی شوند. این تغییرات رفتاری می‌تواند به‌دلیل ناراحتی ناشی از درد گوش باشد.
نکات مهم در مواجهه با علائم عفونت گوش:
- بررسی دقیق علائم: به‌دلیل اینکه نوزادان و کودکان معمولاً قادر به بیان درد خود نیستند، توجه به رفتار و تغییرات آنها می‌تواند به تشخیص زودهنگام عفونت کمک کند.
- **مراجعه به پزشک
نشانگان درد در ناحیه صورت یا سر
کودکان ممکن است هنگام لمس یا فشار دادن نواحی مختلف سر، به ویژه اطراف گوش یا فک، احساس درد کنند. در برخی موارد، حتی ممکن است نشان دهند که هنگام حرکت دادن سر یا بدن درد بیشتری احساس می‌کنند.
- کاهش فعالیت و بی‌اشتهایی
نوزادان و کودکان ممکن است تمایلی به انجام فعالیت‌های روزمره نداشته باشند و در حالت خواب‌آلود یا خسته به نظر برسند. همچنین، ممکن است اشتهای آنها به طور قابل توجهی کاهش یابد، چرا که درد یا ناراحتی ناشی از عفونت گوش می‌تواند باعث کاهش تمایل به خوردن یا نوشیدن شود. - خوابیدن در وضعیت خاص
کودکان ممکن است به‌طور غیرعادی در موقعیت خاصی از بدن بخوابند (مثل خوابیدن روی یک طرف صورت) به دلیل احساس راحتی بیشتر در آن وضعیت. این می‌تواند نشانه‌ای از درد گوش در سمت خاصی باشد. - علائم گوارشی مانند اسهال
گاهی اوقات عفونت‌های گوش میانی به‌ویژه در کودکان می‌تواند با علائم گوارشی مانند اسهال یا دل‌درد همراه باشد. این امر به ویژه در نوزادانی که سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارند شایع‌تر است.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟
اگر کودک شما هرکدام از علائم زیر را داشت، بهتر است هرچه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید:
- تب بالای 39 درجه سانتی‌گراد که به مدت طولانی ادامه داشته باشد.
- خارج شدن مایع زرد یا سبز از گوش که نشان‌دهنده عفونت شدید یا پاره شدن پرده گوش باشد.
- گریه شدید و مداوم که با هیچ‌کدام از روش‌های آرام کردن کودک برطرف نمی‌شود.
- مشکلات شنوایی یا عدم پاسخ به صداها (در صورتی که کودک به طور ناگهانی کمتر به صداها واکنش نشان دهد).
- تورم و قرمزی در اطراف گوش یا صورت که ممکن است به نشان دادن عفونت‌های پیچیده‌تر باشد.
- اگر کودک در تغذیه یا خوابیدن مشکل پیدا کند و به‌طور واضح به نظر برسد که ناراحت است.
همچنین بخوانید >> آشنایی با اجاره دستگاه زردی نوزاد
روش‌های درمان عفونت گوش در نوزادان و کودکان
درمان عفونت گوش بستگی به نوع و شدت آن دارد. ممکن است پزشک توصیه‌های زیر را انجام دهد:
آنتی‌بیوتیک‌ها: اگر عفونت گوش به‌دلیل باکتری ایجاد شده باشد، پزشک ممکن است آنتی‌بیوتیک تجویز کند. برای عفونت‌های ویروسی، آنتی‌بیوتیک‌ها معمولاً موثر نیستند و درمان بیشتر حمایتی خواهد بود.
مسکن‌ها و تب‌بَرها: برای کاهش درد و تب، ممکن است داروهایی مانند پاراستامول (استامینوفن) یا ایبوپروفن تجویز شود. البته باید در مصرف داروها مراقب دوز صحیح برای نوزادان و کودکان باشید.
قطره‌های گوش: در صورتی که کودک دچار درد گوش باشد، پزشک ممکن است قطره‌های گوش تسکین‌دهنده تجویز کند که می‌تواند درد را کاهش دهد.
شستشوی گوش و تخلیه مایع: در برخی موارد، اگر مایع در گوش جمع شود، پزشک ممکن است توصیه کند که گوش شسته شود یا برای تخلیه مایع از روش‌های خاص استفاده شود.
پیگیری و مراقبت‌های بعدی: عفونت‌های گوش در برخی موارد نیاز به پیگیری دارند تا اطمینان حاصل شود که عفونت به‌طور کامل برطرف شده است و هیچ عارضه‌ای مانند کاهش شنوایی باقی نمی‌ماند.
پیشگیری از عفونت گوش در نوزادان و کودکان
برای کاهش خطر ابتلا به عفونت گوش در نوزادان و کودکان، می‌توان اقدامات پیشگیرانه زیر را انجام داد:
حفظ بهداشت دست‌ها: شستشوی مرتب دست‌ها می‌تواند از انتشار ویروس‌ها و باکتری‌ها که باعث عفونت‌های گوش می‌شوند جلوگیری کند.
اجتناب از دود سیگار: قرار گرفتن در معرض دود سیگار یا سایر آلاینده‌ها می‌تواند خطر ابتلا به عفونت‌های گوش را افزایش دهد.
شستشوی مناسب بینی: اگر کودک دچار سرماخوردگی یا آلرژی است، شستشوی بینی با محلول نمکی می‌تواند به کاهش احتقان و کاهش فشار بر گوش‌ها کمک کند.
حفظ وضعیت مناسب تغذیه: تغذیه با شیر مادر و مصرف مایعات کافی می‌تواند به تقویت سیستم ایمنی و کاهش احتمال ابتلا به عفونت‌های گوش کمک کند.
رعایت وضعیت صحیح در هنگام شیر دادن: هنگام شیر دادن نوزاد، از خواباندن کودک در حالت افقی اجتناب کنید تا مایعات به داخل گوش منتقل نشوند.
سخن آخر
عفونت گوش در نوزادان و کودکان می‌تواند علائم متنوعی داشته باشد که معمولاً شامل درد گوش، گریه مداوم، تب، کاهش اشتها، و مشکلات خواب است. از آنجا که این علائم ممکن است به دلیل مشکلات دیگر نیز بروز پیدا کنند، تشخیص دقیق و به‌موقع توسط پزشک اهمیت زیادی دارد. مراقبت سریع و درمان مناسب می‌تواند به کاهش خطر مشکلات شنوایی و دیگر عوارض کمک کند.
