ساخت دستگاه های فتوتراپی

تاریخچه ساخت دستگاه های فتوتراپی به قرن نوزدهم بر می گردد که توسط یک پرستار آمریکایی تاثیر نور را بر کاهش بیلی روبین در نوزادان کشف کرد. سپس طبق تحقیقات انجام شده این دستگاه ها چگونگی جذب انرژی به وسیله مولکول های بیلی روبین و تبدیل آن به ایزومر ساختاری یا ایزومر نوری و دفع آن از طریق ادار و کبد را انجام می دهند. بنابراین با شناخت فتوبیولوژی زردی این دستگاه ها ساخته شدند که به صورت یک روش درمان بی ضرر غیر تهاجمی در سطح جهان گسترش پیدا کردند.

جهت درمان زردی نوزادان در فتوتراپی، پوست وی را در معرض نور مورد نظر با طول موج مشخص قرار می دهند. لامپ این دستگاه ها شامل سفید-آبی، آبی-سبز، هالوژن، فلورسنت و ال ای دی هستند که جهت درمان زردی به کار می روند.

اثر نور دستگاه های فتوتراپی بر بیلی روبین

زمانی که مولکول های بیلی روبین در حالت عادی نور به آنها می تابند به اشکال ناپایدار تبدیل می شوند. این اشکال ناپایدار دو حالت دارند یکی با اکسیژن واکنش می دهند که حاصل آن محصولاتی بی رنگ با وزن پایین مولکولی است که به وسیله ادار حل و سپس دفع می شوند. حالت دوم بازآرایی می شوند که هدف آنها ساخت ایزومر ساختمانی بیلی روبین است و توسط صفرا یا ادار حل و سپس دفع می شوند.

انواع دستگاه های فتوتراپی و آشنایی با ساخت دستگاه های فتوتراپی

فتوتراپی سنتی دستگاهی است با منبع نور به صورت غیر فیبراپتیکی که جهت درمان زردی نوزاد روی سر وی قرار می گیرد.

فوتوتراپی فیبراپتیک دستگاهی است که نور توسط کابل نوری به یک ابزار مسطح مانند پتو انتقال می یابد سپس نوزاد روی آن قرار می گیرد.

بیلی بلانکت یا پتو زردی نوعی دستگاه به صورت فیبراپتیک است.

فوتوتراپی چندگانه دستگاهی است که بیشتر از دو منبع نور به صورت همزمان استفاده می شود.

نحوه ی کار با دستگاه های فتوتراپی

نحوه ی کار با دستگاه های فتوتراپی طوری است که نوزاد را در قسمت مخصوص دستگاه قرار می دهند سپس هوای فتوتراپی در دمای نه گرم ونه سرد تنظیم می کنند‌. همچنین با پوشاندن قسمت رویی تخت نوزاد به وسیله ورقه های آلومینیوم از هدر رفتن تششعات جلوگیری می شود. نوزاد باید خشک و تمیز باشد همچنین از آب جهت تمیزی نوزاد استفاده شود و هیچ روغن یا پمادی روی پوست به کار نرود.

فتوتراپی به طور مدام انجام نمی شود بلکه می تواند برای برقراری ارتباط مادرانه، ملاقات والدین،روش های بالینی و تغذیه نوزاد درمان را قطع و به تعویق انداخت.

همه نوزادانی که به وسیله فتوتراپی تحت درمان قرار میگیرند باید برای کنترل درجه حرارت هر چهار یک بار و برای کنترل وضعیت پوست هر شش ساعت یک بار اقدام کنند. البته با افزایش دما به وسیله لامپ های دستگاه میزان سوخت و ساز بدن نوزاد را بالا می برد درنتیجه کنترل وزن در طول یک شبانه روز ضروری است. درمان به وسیله این دستگاه در طول یک تا سه روز موجب می شود میزان بیلی روبین نصف شود. البته درمان به وسیله فتوتراپی به عواملی مانند طول امواج نوری یا انرژی نور لامپ، شطح بیلی روبین در مرحله اولیه، قسمتی از پوست قرار گرفته در معرض تابش و همچنین مدت زمان آن بستگی دارد.

ممنوعیت ها در هنگام کار با دستگاه های فتوتراپی

هر دستگاهی با کاربردهای پزشکی مزیت ها و ممنوعیت های خاص خود را دارد حال هنگام کار با دستگاه های فتوتراپی نیز ممنوعیت های خاص خود را می طلبد که برای مثال اگر بیمار به صورت هم زمان داروهایی مصرف کند که وی را به نور حساس کند. یا فرد سابقه خانوادگی بیماری پورفیری داشته باشد و یا پورفیری اریتروپوئتیک به صورت مادرزادی تشخیص داده شود فوتوتراپی در این زمان ممنوع است.

همچنین اگر بیقراری زیاد و تاول زدن پوست نوزاد زمان فوتوتراپی مشاهده شود علایم پورفیری مادرزادی است. نوزادانی که هیپربیلیروبینمی یا زردی کلستاتیک مستقیم دارند با انجام فوتوتراپی برنزه می شوند که به این عمل تیره شدن پوست خاکستری-قهوه ای می گویند. همچنین علت مشخصی ندارد تنها می توان به تجمع پورفیرین در سطح پوست اشاره کرد. البته این برنزگی آنی است و با اتمام فتوتراپی آن هم ناپدید می شود. با توجه به اینکه احتمال بالا بودن سطح بیلی روبین غیر مستقیم  هم زمان و همراه با بیلی روبین مستقیم وجود دارد بیلی روبین مستقیم موجب ممنوعیت فتوتراپی نمی شود و می توان جهت کاهش بخش غیر مستقیم از آن استفاده کرد.

اجزای تشکیل دهنده دستگاه های فتوتراپی

دستگاه های فتوتراپی مانند تمام دستگاه های پزشکی دیگر دارای اجزای متفاوتی هستند که به شرح زیر است.

• کلید خاموش و رشن کردن دستگاه
• کلید مختص به روشن نگه داشتن منبع نور دستگاه
• کلید کنترل و انتخاب طول امواج
• زمان سنج دستگاه
• کلید منبع نور دستگاه
• کلید کاهش یا افزایش سطح تابش نور
• کلید تنظیم کننده تابش نور روی نوزاد
• وجود صفحه نمایش انواع پارامترها بخصوص دمل
• تخت نوزاد
• عدم مسدود بودن فن های خنک کننده
• منابع نور دستگاه های فتوتراپی
• منابع نور دستگاه های فتوتراپی به چهار روش زیر تامین می شود
• نور افکن هالوژن

در این نوع نورافکن ها چراغ هالوژن و یک بازتابنده با کاوری مخصوص طول امواج که مادون قرمز است را جذب می کند . البته یک فن باید همیشه موجب سرد شدن چراغ گرم شده باشد. محل و چگونگی قرار گیری یک لامپ روی سر نوزاد تاثیر این نورافکن را در کنترل بیلی روبین افزایش می دهد.

لامپ های فلئورسنت

متداولترین و رایجترین منبع نوری مورد استفاده در فتوتراپی استفاده از لامپ های فلئورسنت است. از مزیت آنها می توان به ارزان بودنشان اشاره کرد. البته عمر مفید این لامپ ها زمان مشخصی است که بعد از اتمام کارایی خود را از دست می دهند. و باید آنها را تعویض کرد.

لامپ های فلئورسنت متراکم

لامپ هایی کوتاه، چند لایه و تا شده هستند که نور آبی و سفید منتشر می کنند. گرمای منتشر شده ی این لامپ ها زیاد نیست درنتیجه می توان در نزدیکی نوزاد قرار داد.

دیودهای سطح کننده نور یا لامپ های ال ای دی

این لامپ ها با نور آبی و طیف باریک و محدود بسیار بادوام هستند و میزان برق مصرفی آنها پایین است. همچنین طیف نوری در قسمت آبی متمرکز شده است حرارت و گرمای کمی تولید می کنند. بنابراین می توان آنها را در نزدیکی نوزادان قرار داد.

در طب ایران روش های سنتی(درخانه) و صنعتی(در بیمارستان) استفاده از دستگاه های فتوتراپی با تمام جزئیات آن توصیه می شود.